موضوع: کتاب الديات/فصل دوم: میزان و مقدار دیه /مساله نهم: دیه فک «5»

حکم این دو صورت در مورد فکّ پایین، از مباحث مذکور در گذشته مانند مباحث دیه دندان روشن می گردد؛ چون همان طور که بیان شد مطابق روایات عامّه و قاعده کلیّه ای که فقهاء استخراج نموده اند، در مورد فلج کردن هر عضو، دو سوّم دیه همان عضو ثابت می گردد و مطابق روایات خاصّه برای از بین بردن عضو فلج شده، یک سوّم دیه همان عضو ثابت می گردد، لذا قانون گذار نیز در ما نحن فیه در این زمینه در قالب مادّه ۶۳۴ می فرماید: «فلج کردن فک پایین، دو سوم دیه ی کامل؛ و قطع فک فلج، یک سوم دیه ی کامل دارد».

و امّا در مورد فکّ بالا، مطابق بیان قانون گذار که برای فکّ بالا نیز مانند فکّ پایین عنوان مستقلّی قائل بوده و در واقع برای انسان قائل به دو فکّ می باشد باید همان حکم مذکور، در هر دو صورت ثابت گردد و وجهی برای اختصاص این حکم به فکّ پایین وجود ندارد؛ چون همان طور که بیان شد، در این فرض نیز باید دیه ثابت گردد و وجهی برای ثبوت ارش نمی باشد. البته چون قانون گذار در مورد فکّ بالا در صورت زوال آن در تمام حالات مذکور در مادّه ۶۳۲ قائل به ثبوت ارش شده است، طبعا در ما نحن فیه نیز باید قائل به ثبوت ارش شود و حکم مذکور یعنی دو سوّم دیه در صورت فلج کردن آن یا یک سوّم دیه در صورت از بین بردن آن، ثابت نمی گردد و شاید قانون گذار با عبارت: «یا موجب نقص آن شود» در ذیل مادّه ۶۳۱ که ارش را ثابت می داند، اشاره به همین مطلب دارد. البته احتمال دارد مطابق نظر قانون گذار فلج کردن نسبت به فکّ بالا تصوّر نشود لذا حکم مذکور را اختصاص به فکّ پایین داده است.

بیان مطلب چهارم: حکم شکستن فکّ

این مطلب نیز در قالب دو مسأله مورد بحث واقع می گردد: یکی با لحاظ فکّ پایین و دیگری با لحاظ فکّ بالا.

قانون گذار در مادّه ۶۳۳ در مورد مسأله مذکور نسبت به فکّ پایین، حکم شکستگی استخوان و نسبت به فکّ بالا، حکم شکستگی استخوان های سر و صورت را ثابت دانسته و در این زمینه می فرماید: «شکستگی استخوان فک پایین، مشمول حکم شکستگی استخوان؛ و شکستگی استخوان فک بالا مشمول حکم شکستگی استخوان های سر و صورت است»؛ و لکن همان طور که بیان شد از طرفی فکّ بالا و فکّ پایین از استخوان تشکیل شده اند و از طرفی دیگر مطابق بیان قانون گذار هر یک از آنها از عنوان مستقلّی برخوردار می باشند لذا باید مطابق قاعده، ارش ثابت گردد و وجه حکم مذکور برای ما روشن نیست!؛ بله اگر فکّ بالا و فکّ پایین از عنوان مستقلّی برخوردار نباشند، اجزاء تشکیل دهنده آنها مانند استخوان پیشانی، استخوان گونه و استخوان بینی، تابع همان محلّ بوده و لذا با استخوان پیشانی، معامله استخوان سر و با استخوان گونه و بینی، معامله استخوان صورت می شود، کما اینکه با استخوان فکّ پایین معامله استخوان می گردد و در هر مورد دیه عنوان همان قسمت ثابت خواهد شد.