موضوع: کتاب الديات/فصل دوم: میزان و مقدار دیه /مسأله اول:مقدار دیه در قتل «53»

(و دية المرأة النصف من ذلك كله و الخنثى) المشكل (ثلاثة أرباعه) في الأحوال الثلاثة و كذا الجراحات و الأطراف على النصف ما لم يقصر عن ثلث الدية فيتساويان.

مطلب دوم: دیه جراحت و قطع عضو زن

در مورد مطلب دوم یعنی واقع شدن جراحت یا قطع عضو بر اعضا و جوارح زن گفته می شود: در این مسأله دو نظریه وجود دارد: مشهور علماء قائل به این می باشند که دیه زن در فرض مذکور تا زمانی که به میزان و مقدار یک سوم دیه کامل مرد نرسیده باشد، مساوی با دیه مرد می باشد لذا اگر سه انگشت یک زن قطع گردد، دیه آن در زمان ما 270 میلیون خواهد بود و اگر آن زن بخواهد قصاص نماید، می تواند حکم قصاص را بدون هیچ ردی انجام دهد ولی اگر دیه زن در فرض مذکور به مقدار یک سوم دیه کامل برسد یا از آن تجاوز نماید، تبدیل به نصف می شود لذا اگر چهار انگشت یک زن به واسطه مردی قطع گردد، دیه آن در زمان ما 180 میلیون خواهد بود و اگر آن زن بخواهد قصاص نماید باید مازاد بر دیه یعنی 180 میلیون به جانی پرداخت نماید و سپس اجرای قصاص یعنی قطع چهار انگشت مرد، جایز می باشد؛ به همین جهت بسیاری از فقهاء در مقام بیان حکم مذکور از تعابیری مانند «ما یقصر عن ثلث» و «ما لم یبلغ الثلث» و مانند آن را استفاده نموده اند؛ در مقابل بعضی از فقهاء قائل به این می باشند که دیه زن مادامی که از ثلث دیه کامل تجاوز ننموده باشد، مساوی با دیه مرد است و لو اینکه به میزان و مقدار ثلث دیه کامل رسیده باشد لذا مطابق این نظریه اگر در موردی دیه جنایت وارد بر زن، 300 میلیون تومان باشد، تبدیل به نصف نمی گردد، برخلاف نظریه مشهور که در این مورد تبدیل به نصف خواهد شد.

فائده: به نظر می رسد همین نظریه مشهور صحیح می باشد و در بسیاری از روایات از تعابیری مانند «حتّی تبلغ الثلث» استفاده شده است که ظهور در این دارد دیه زن زمانی که به ثلث دیه کامل نرسد، مساوی با دیه مرد خواهد بود و اگر به ثلث برسد و یا از ثلث تجاوز نماید، تبدیل به نصف خواهد شد. لذا قانونگذار نیز در قالب ماده 560 در قانون مجازات اسلامی بر اساس همین نظریه مشهور حکم صادر نموده و می فرماید: «دیه زن و مرد در اعضا و منافع تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود دیه زن به نصف تقلیل می یابد».

(و الخنثی...): دیه خنثی

در مورد دیه خنثی نیز دو مطلب باید مطرح گردد: یکی دیه خنثی در صورت وقوع قتل و دیگری دیه خنثی در صورت وقوع جراحات یا قطع عضو