یکی از مسائلی که در کتب فقهی در باب موجب و سبب دیه بحث می شود این است که شخصی به صورت مباشری خسارتی را بر دیگری وارد نمی نماید و لکن اسباب و شرایطی را ایجاد می نماید که آن اسباب و شرایط باعث وقوع حادثه و بروز خسارت نسبت به دیگران می شود مانند اینکه چاهی را حفر می نماید و دیگری در آن چاه سقوط می کند یا وسیله نقلیه خود را در مسیری قرار می دهد که باعث صدمه به دیگران می شود و مانند اینکه بنائی را در مسیری یا با کیفیّتی ایجاد می نماید که باعث وقوع خسارت بر دیگران یا اموال آنها می گردد. از این امور در اصطلاح فقهاء و همچنین در علم حقوق و قانون مجازات اسلامی تحت عنوان تسبیب یاد می شود. لذا در ماده 506 قانون مجازات اسلامی در این زمینه آمده است: «تسبیب در جنایت آن است که کسی سبب تلف شدن یا مصدومیّت دیگری را فراهم کند و خود مستقیما مرتکب جنایت نشود به طوری که در صورت فقدان رفتار او جنایت حاصل نمی شد مانند آنکه چاهی بکند و کسی در آن بیفتد و آسیب ببیند»

یکی از مسائلی که از همین باب مورد بحث و بررسی به صورت خاصّ قرار می گیرد، مسأله ساختن مسجد در راه می باشد و شاید جهت خاصّ قرار دادن بحث مذکور این باشد که روشن گردد آیا ساختن مسجد که یکی از نماد های اسلامی می باشد با ساختن یک ساختمان معمولی یا کاشتن یک درخت یا قرار دادن یک تابلوی راهنمایی و رانندگی تفاوت دارد یا تفاوت ندارد؟

در مورد مسأله مذکور صور مختلفی قابل تصوّر می باشد و آن صور عبارتند از:

1) مسجد در مسیری ساخته شده است که منافی با رفت و آمد می باشد؛ خواه بیرون از حد شرعی معیّن شده برای جادّه در اسلام باشد و خواه داخل در آن مقدار باشد و خواه اذن امام (علیه السلام) یا نائب او وجود داشته باشد و خواه وجود نداشته باشد.

2) در مسیری ساخته شده است که منافی با رفت و آمد نمی باشد خواه بیرون از حد شرعی معیّن شده برای جادّه در اسلام باشد و خواه داخل در آن مقدار باشد و خواه اذن امام (علیه السلام) یا نائب او وجود داشته باشد و خواه وجود نداشته باشد.

3) در ساختن آن مسجد، اذن امام یا نماینده او وجود دارد، خواه بیرون از محدوده شرعی معیّن شده در اسلام باشد و خواه داخل در آن مقدار باشد و خواه منافی با رفت و آمد باشد و خواه منافی با رفت و آمد نباشد.