درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی فقیه یزدی

موضوع: نیت

روایت داریم:نیه المومن خیرمن عمله ونیة الکافر شر من عمله

نیت انسان را از درون درست یا خراب می کند.

روایت:ان العمل افضل من النیة

روایت:افضل الاعمال اهمزها

در شر هم است که اگر نیت بدون عمل حساب شود که بگوییم این شر است ویا شر از اینجا برمیخیزد وچون سرچشمه شر در عمل به خاطر نیت است این بدی نیت را می رساند.

یا این که این روایت شخصیت انسان هارا بیان می کند که حالت ظاهر سازی دارد واز روی واقع کاری را انجام نمی دهد.مثلا تکبری دارد که کارعملی صحیح را انجام بدهد.یا مثلا می گوید این کار به من چه وظیفه من نیست اون که پول می گیرد آن را انجام بدهد؛همه ی این ها از نیت فرد ناشی می شود وشروع بدی کار است.

نیت چون منشا حرکات است منبع خیر وشر می شود وخیر وشر به لحاظ منبع بیان شده. واین که عمل چقدر دخیل است حرفی دیگر است که آثار جزائی وثوابی روی عمل رفته است.

نیت شخصیت فرد را می سازد چه در جهت خیر وچه در جهت شر؛که منبع ومنشا عمل خیر وشر را درست می کند که این می شود نیت خیر بهتر از عمل است ونیت شر بدتر از عمل اوست این توجیه را می پذیرد.نیت تشخص انسان را چه کافر وچه مومن نشان می دهدکه در مبدا نشان می دهد.

واما روایت ان العمل خیر من النیة

این ها عمل واثر را نگاه می کنند واثری که در اجتماع می گذارد را بیان می کند که عمل اثر دارد ولی نیت اثری ندارد و این عمل سنجش از جهت نفع وضرر برای دیگران واجتماع است .

درحالی که نیت اثری برای اجتماع ندارد وفقط برای خودشخص اثر گذاری دارد پس عمل برای اجتماع بهتر یا بدتر است از نیت؛چون نیت بروز وظهور اجتماعی وبیرونی ندارد.

نیت خبث وحسن شخصی ودرونی دارد ولی عمل حسن وخبث بیرونی واجتماعی دارد.واز این جهت سنجیده می شود وبرای کافر ومومن عمل ونیت آنان ارزش گذاری می شود.

در واقع تعار ض این دو دسته روایات بدوی است که باید در حمل این دو گفته شود که این ها در دو فضاصحبت دارند.

سیدبحرانی در درالنجفیه تعارض وتوجیه این روایات را این گونه بیان می دارد:

1-نیت عمل قلبی که بالاتر از عمل جوارح است

2-نیت انقیاد واقبال درست می کند

3-نیت مومن اعتقاد حق است که از عمل بهتر است.

4-ثواب وعقاب به نیت است هرچند عمل در خارج است ولی پاداش به نیت داده میشود.