درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی فقیه یزدی

موضوع: همنشین سوء

در آیات وروایات خصوصیاتی ذکر شده درباره علل گرایش به گناه که در راس همه علل جهل است. تعبیر راس الشر برای جهل بود.مضمون این روایت زیاد می باشد.

ریشه ظلم به جهل برگردانده شده است وظالم همان جاهل شمرده شده است.درایات:

﴿قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَىٰ نِعَاجِهِ ۖ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ ۗ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ﴾[1]

بعضی ها که با هم ارتباط دارند بعضی بر بعضی بغی وظلم دارند مگر کسانی که ایمان وعمل صالح دارند که عدد این ها کم است.

از ایه بهره می بریم که این ها که با هم معاشرت دارند وشریک ومعاشرت دارند با این که معاشرت این ها باعث پیشرفت این ها می شود ولی زیادی این ها ظلم به هم می کنند.

﴿الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ﴾[2]

این دوستی ها بر پایه جهالت وفساد بوده وروی موازین صحیح نبوده به طور طبیعی مسیر وراه باطل را پیموده اند مگر دوستی متقین. این یومئذ در این دنیا وآخرت را شامل میشود که برخی بابرخی دشمن می شوند هرچند خلیل ودوست هم هستند.

دوستی که محور خوبی داشته وباید خیرات داشته باشد باعث عداوت وشر برای آنان می شود.

﴿وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا﴾ [3]

﴿يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا﴾[4]

ظالم روز قیامت دست خودرا می گزد که ای کاش در دنیا فلانی را دوست نمی گرفتم واین هم نشینی واجتماعشون با هم باعث خرابی وانحراف آنان می شودو این معاشرت ظلم آفرین شده است برای این ها.

پس دوستی هایی است که باعث ظلم وفساد در جامعه می شود ونتیجه جهالت است که ای کاش می فهمیدم وعمل نمی کردم ورفیق نمی شدم.

این یک ضرورت اجتماعی است که فوائد دوستی که برای انسان تاثیر گذار است وموجبات رشد می شود عدوان آفرین می شود.

درروایت است :

قال أمير المؤمنين عليه السلام‌: «قال رسول الله صلى الله عليه و آله: انظروا من تحادثون‌؛ فإنه ليس من أحد ينزل به الموت إلا مثل له أصحابه إلى الله، إن‌كانوا خيارا فخيارا، و إن كانوا شرارا فشرارا، و ليس أحد يموت‌ إلا تمثلت‌ له عند موته».[5]

به کسانی که با آنان هم صحبت میشوید نگاه کنید که هرانسانی وقتی می میرد اصحاب وهم نشینان او برایش تمثل می کنند واگر از خوبان باشند پس برای او خوبی ها جلوه می کند واگر از بدان باشند پس برای او هم بد می شود وبدی ها جلوه می کند وهرکس می میرد من برای او تمثل می کنم.

خوبی ها به صورت خوبی جلوه می کندو بدی وظلم هم به صورت اثر بد وشر جلوه وتمثل می کند ومنعکس می گردد.

مثل‌ المؤمن كمثل العطار إن جالسته نفعك و إن مشيته نفعك و إن شاركته نفعك.[6]

حكايت مؤمن چون عطار است اگر با او نشينى سودت دهد اگر با او روى سودت دهد و اگر با او شركت كنى سودت دهد.

و قال ص‌ مثل الجليس الصالح مثل الداري إن لم تجد عطره علقك ريحه و مثل جليس‌ السوء مثل صاحب الكير إن لم يحرقك شرار ناره علقك من نتنه‌[7]

مثل همنشین صالح مثل داری یعنی عطرفروش است که اگر عطری هم به تو ندهد بوی آن عطر به تو می رسد ومثل همنشین شر مثل کوره دار است که هرچند تورا نمی سوزاند ولی بوی بد وحرارتش به تو می رسد.