درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی‌فقیه‌یزدی

1400/12/24

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: اخلاق در مالکیت معنوی

 

اگر جنبه اجتماعي وخدايي باشد كه مالك معنوي بايد ببخشد وگذشت كند كار خوبي است ودر حد فضائل اخلاق است ولي اگر او نخواست از حق خودبگذرد مي تواند حق خود را بگيرد ومصداق آيه مي شود كه:

﴿وَالَّذِينَ إِذَا أَصَابَهُمُ الْبَغْيُ هُمْ يَنْتَصِرُونَ﴾[1]

﴿وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُهَا ۖ فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ﴾[2]

البته اگراو باز از حق خود گذشت وعفو كرد پاداش او بر خدا است.

حق طبيعي شخص محفوظ است واگر حق او بغي شد وظلم به او شد او مي تواند پاسخ دهد وحق را دنبال كند.

﴿وَلَمَنِ انْتَصَرَ بَعْدَ ظُلْمِهِ فَأُولَٰئِكَ مَا عَلَيْهِمْ مِنْ سَبِيلٍ﴾

اگر خواست كمك گيري كند وانتقام بگيرد كه حق خود را استيفاء كند ايرادي ندارد واين براي او محفوظ است واو درست دارد عمل مي كند وكسي كه مظلوم است در حال انتقام گيري چون كار او صحيح است براو سبيلي ومواخذه وتوبيخي نيست .

﴿إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ ۚ أُولَٰئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾

تنها راه مؤاخذه بر آنهایی است که به مردم ظلم کنند و در زمین به ناحق شرارت انگیزند، بر آنها (در دنیا انتقام و در آخرت) عذاب دردناک است.

كسي كه دنبال پس گيري حق خود است به راه درست است وباغي كسي است كه ظلم مي كند واو را بايد توبيخ ومواخذه كرد.

اگر او عزم بخشش وعفو كنند نوعي عزم است واگر صبر كند برحق كشي او نوعي عزم واراده او مي باشد

﴿وَلَمَنْ صَبَرَ وَغَفَرَ إِنَّ ذَٰلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ﴾

و هر که (بر ظلم کسی) صبر کند (و با قدرت انتقام ببخشد) این مقام (حلم و بردباری است که) از عزم در امور (الهی و تسلط بر نفس و قوت عقل و اراده) است.

وضعيتي وخطاهايي كه در اجتماع است وحقوقي ضايع مي گردد وحقوقي ادا نمي شود اگر كسي صبركرد وبخشيد اين از عزائم امور است كه در روايات از ارزشمندي هاي اخلاق است.

درروايت امام علي عليه السلام چنين شخصي را داراي شخصيت خاص مي داند واو داراي عزم است.

 


[1] شوری/سوره42، آیه39.
[2] شوری/سوره42، آیه40.