درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی‌فقیه‌یزدی

موضوع: حسن وقبح وذاتی باب برهان

ذاتی باب برهان یعنی هیچ چیزبه آن ضمیمه نمی شود وبرای برهانی بودن نیازی به چیزی ندارد مثلا انسان ممکنٌ که امکان ذاتی باب برهان برای انسان است.

وقتی حسن وقبح را ذاتی می گوییم یعنی موضوع آن که محقق شد مدح وذم می آید وحسن وقبح می آید وحسن وقبح دایر مدار موضوع است وبا آمدن موضوع حاصل می گردد وشباهتی دارد به ذاتی باب برهان.

حسن وقبح به متعلق وموضوع پیدا می شود وعلیت اینجا غیر از موارد دیگر است چون اقتضا وعلیت باید از قبل باشد واگر ضمیمه هم هست باید موضوع محقق باشد تا ضمیمه شود.

ولی اگر ذاتی اینجا می گوییم یعنی بعدی که محقق شد موضوع آن وقت حسن وقبح را می آوریم.

اگر درزبان قدماآمده به عنوان ذاتی نه درباب کلیات ونه در باب برهان منظور نیست،درکلیات خمس که نوع وجنس وفصل هست واینجا حسن وقبح نوع وجنس وفصل منظور نیست.