درس خارج فقه استاد میرزا محمدحسین احمدی‌فقیه‌یزدی

موضوع: از بین بردن مالکیت معنوی مصداق ایذاء مومن

﴿وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا﴾[1]

بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا: بدون این که کاری کرده باشند و یا این که گناهی مرتکب شده باشند. ﴿بُهْتَان﴾: دروغ زشت و کردار و گفتار ناروا. ﴿إِثْماً مُّبِیناً﴾: گناه آشکار و روشن

و آنان که مردان و زنان با ایمان بی‌تقصیر و گناه را بیازارند (بترسند که) دانسته بار تهمت و گناه آشکار بزرگی را برداشته‌اند

هرنوع اذیت غیردرست نیست که یکی مالکیت معنوی است که هرکس کاروهنروحرفه وتالیف خود را مالک است ونباید با تصرف عدوانی درآن اذیت غیررا فراهم کرد که گناه آشکاراست.

مثل وقتی که تحجیرکسی را به عدوان ازبین ببرندجایزنیست.

تکلیفی آزار حرام است که اثم مبین نشان حرمت است وحکم وضعی هم دارد چون جنبه تکلیف روشن وواضح شد وسرانجام وضع راهم دربرمی گیرد.

گاه فقط جنبه تکلیف است ولی اینجا جنبه تکلیفی دارد ومنجر به وضع وضمان می گردد ودرنتیجه اثروضعی دارد مثل بطلان معاوضه وهبه وصلح وبیع روی ملکیت معنوی وحق دیگری انجام شده وموجبات اذیت اوگردیده.

تکلیف وقتی جنبه مالی پیداکرد اثر وضعی پیدامی گردد وضمان می آید.

مثلادرباره دیات تکلیف شخصیست که شارع معین کرده وآن را به مال تبدیل شده بااین که اثرشخصی دارد به مال تبدیل می گردد ودراین موارد که تبدیل می شوداثرجدید است وحق وضعی پیدامی گردد.

گاه تکلیف وضعی نوعیست که تبدیل به مال ندارد وفقط رضایت شخص راباید بدست بیاورند ولی جایی که قابلیت تبدیل دارد حکم وضعی می آید وهمه جاممکن است مگرنهی شارع ازتبدیل باشد.

اگرجنبه مالی پیدا کردمی گوییم جنیه معنوی به امرمالی تبدیل شد وضمان است واثم مبین است چون حق دیگری را ضایع کرده

تبدیل مالی اگر شد اثرمالی پیدامی کند ولی اگر نشد خودیک اثم مبین است.

ممکن است کسی بگوید چیزی طبیعتاًمعین شده که تبدیل به مال شده یعنی امور معنوی داریم که طبیعاتا تبدیل به امور مالی معین شده خوب فبهالمراد که معین است .

امااگر تعین معینی نیست بایدقوانین جعل بشود که طبق آن تعیین گرددومیزان آن مشخص گردد ومی خواهند اثرتکلیفی را به اثرمالی تبدیل کنند باید قانون بگذارند یا اگر عرف یا عقلائی خاص آن رامعین کردند به آن عمل گردد کهاین در مرحله قبل از قانون گذاری است،

احکام تکلیفی:

1-جنبه مالی دارد

--ازجانب شارع مشخص شده

--ازجانب شارع مشخص نشده:

---عرف یا عقلاء وبعد قانون آن را تعیین می کند.

2-جنبه مالی ندارد