1401/11/25
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: العام و الخاص/العمل بالعامّ قبل الفحص عن المخصّص /پاسخ به اشکالات فحص از مخصص
پاسخ به اشکالات فحص از مخصص
1- بسیاری از علما در کتاب خود این بحث را مطرح کرده‌اند: فحص از مخصص لازم است و عمل به عام قبل از فحص از مخصص جایز نیست و مقدار فحص باید به‌اندازه حصول اطمینان به عدم مخصص باشد. علم لازم نیست و ظن کافی نیست، بلکه ملاک اطمینان است.
«اطمینان کافی است»، ازنظر کبرای کلی حرف خوبی است؛ انما الکلام در اینکه از کجا می‌توان مطمئن شد؟ باید هزاران کتاب مطالعه بشود که شدنی نیست لذا نوشته‌اند حصول اطمینان کفایت می‌کند اما حاصل نمی‌شود؛ یعنی اطمینان کافی است ولی حاصل نمی‌شود و مشکل در صغرای بحث است.
با بیان جلسه قبل این اشکال برطرف می‌شود. آیت‌الله خویی و شاگردان ایشان فرموده‌اند: بسیاری از کتاب‌ها و روایات ضایع شده‌اند و به دست ما نرسیده است. لکن هیچ روایتی ضایع نشده است و همه روایات همین روایت‌هایی است که موجود هستند. بله احادیث تکراری حذف‌شده‌اند و اگر مضمون حدیثی با حدیث دیگر به دست می‌آید، نقل نکرده‌اند. عجیب آن است که طرفداران ضایع شدن روایات، در بحث دلیل انسداد، قائل به انفتاح هستند.
2- آیت‌الله خویی فرموده است: اگر ملاک اطمینان به عدم مخصص باشد، باید برای هر یک مسئله، کل عمر خود را صرف کنیم و تمامی کتاب‌های حدیثی و غیر حدیثی را بخوانیم و به اطمینان هم نمی‌رسیم بااینکه چهل هزار مسئله فقهی داریم.
پاسخ آن است که اولاً احادیثی که در کتاب‌های تاریخ یا کلام یا تفسیر یا ... آمده است، فایده‌ای ندارند چون اعتبار فقهی ندارند لذا ضرورتی ندارد که سراغ این کتاب‌ها برویم. ثانیاً احادیث معتبر فقهی در بحارالانوار، وسائل الشیعه، وافی، مستدرک و جامع احادیث الشیعه آمده است و نیازی به جستجو در کتاب‌های دیگر نیست. ثالثاً روش مطالعه این نیست که برای هر یک مسئله مطالعه کنیم. مطالعه نباید این‌گونه باشد که همه‌چیز آن فهمیده شود. مطالعه باشد هدف داشته باشد. در کتاب‌های روش مطالعه گفته شده است که مطالعه کتاب پانصدصفحه‌ای باید در 20 دقیقه باشد. رابعاً لازم نیست کل بحارالانوار و وسائل برای یک مخصص مطالعه شود و دوباره برای مخصص دیگر مطالعه شود، بلکه عمومات در ذهن باشد و برای مخصصات آن‌ها مطالعه شود. یک‌بار مراجعه به وسائل یا بحار برای کل فقه کافی است.