درس تفسیر استاد هادی عباسی‌خراسانی

1- مخاطب در آیه

برخی گفته‌اند خطاب آیه به والدین است که مهریه دخترانتان را به خودشان بدهید. برخی با مهریه دخترانشان برای خود ثروت‌اندوزی می‌کردند. این خطاب عام است و شامل همه می‌شود. البته خطاب اصلی به شوهران است ولی اگر پدران و مادران هم چشم‌داشت به مال دختران داشتند، مشمول این می‌شود. بله اگر خودشان به رضایت خود در اختیار شوهرشان گذاشتند، اشکال ندارد.

مهریه عطیه الهی به زن و هدیه مرد به او است، اگر بخشی را برای شما حلال کردند، فکلوه هنیئا مریئا. می‌توانند از آن استفاده کنند. مهریه‌ای که هدیه مردان به همسرانشان هست، هدیه‌ای است که پشتوانه اقتصادی و اجتماعی و خانوادگی برای خانم است. اگر روزی خانمی بدون مهریه عقدش بسته شد و مشخص نکردند، یادشان رفت یا حیله بود، باید به مهر المثل مراجعه کنند. خانم‌های در این شرایط معمولاً مهریه‌شان چقدر است؟ اول منطقه سکونت است و بعد شهری و بعد کشوری و همین طور.

2- نحله بودن مهریه

برخی گفته‌اند مهریه در مقابل بضع است. این نظریه آیات و روایات نیست. مهریه نحله است. هدیه است. در مقابل بضع نیست. رسول اکرم صلی الله علیه و آله درباره حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند: ایشان پاره تن من است؛ بضعة منی. در ازدواج بده و بستان نیست. دو خانواده‌ای که نظام فکری متفاوتی دارند با هدیه و مهریه اگر اساس کار بر اساس محبت باشد، مشکل حل می‌شود. محبت که باشد، تمام اعراض هست. در سوره روم مودت و رحمت مطرح می‌شود: ﴿وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً﴾.[2] محبت دوستی‌هایی است که گاهی در لفظ است. مودّت آن محبتی است که وقتی می‌گوید قربونت بشم یا دوستت دارم، واقعی است. زن و شوهر باید محبت دل را ابراز کنند. برای اهل بیت علیهم السلام هست که مودت داشته باشید وبرای این دوستی هزینه کنید.

در الهی نامه گفتم:

الهی آن قدر کلمه دوستت دارم برای غیر تو به کار رفته است که شرمم می‌آید بگویم دوستت دارم.

الهی به حقیقت خودت سوگند با همه وجودم دوستت دارم.

به قدری که زن و شوهر محبت‌های عوضی و کاذب را درک می‌کنند، هیچ کس درک نمی‌کند. محبت واقعی را هم درک می‌کنند. اگر محبت عوضی آمد در انتقال به نسل هم نشان داده می‌شود. در محبت‌های اصیل هم بچه‌ها انس می‌گیرند.

هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ؛[3] دین جز محبت نیست.

3- اجر بودن مهریه در ازدواج موقت

در ازدواج موقت دارد که ﴿فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ﴾؛[4] تعبیر اجر دارد ولی در نکاح دائم نحله و هدیه است. پس خرید و فروش نیست. اینکه می‌گویند مهریه را که داده و که گرفته غلط است. خدا فرموده و باید داده شود. هدیه به ذوی القربی التزام‌آور است. به همسر نیز همین طور است.