درس تفسیر استاد هادی عباسی خراسانی

موضوع: تفسیر ترتیبی(سوره آل عمران)/آل عمران آیات8و9 /رحمت عامل ناکامی مریض دلان

﴿رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ﴾[1]

﴿رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ لَا يُخْلِفُ الْمِيعَادَ﴾[2]

1- تفاوت افراد بیمار دل با افراد دارای قلب سلیم

تفاوت کسانی که دارای قلب سلیم هستند با بیمار دلان این است که افراد دارای قلب سلیم هم به متشابهات می‌رسند ولی می‌گویند اینها از سوی خداست. بعد دعا می‌کنند: رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً ۚ إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ؛ دعا آیات صاعد است. دعا شناسنامه انسان است.

2- رحمت عامل ناکامی مریض دلان

رحمت است که انسان را نگه می‌دارد. سَبِقَتْ رَحْمَتُكَ غَضَبَكَ.[3] رحمت مقابل ندارد. رحمت مقیده، مقابلش غضب است؛ ولی رحمت مطلقه بر تمام هستی اشراف دارد و هیچ چیز مقابلش نیست. تنها چیزی که می‌تواند اهدف ناکام مریض دلان را خنثی کند رحمت است. رحمتی که هبه الهی باشد. هبه عطای بلا عوض است.

3- خداوند متعال تنها وهاب علی الاطلاق

از انک انت الوهاب خصوصیت استفاده می‌شود. تنها وهاب علی الاطلاق خداوند متعال است. راه حق بن بست ندارد ولی رونده راه حق گاهی با اعمال خود بن بست ایجاد می کند.

4- معجزه ذکر شریف یا وهاب

ذکر شریف یا وهاب برای بن بست‌های زندگی خوب است؛ به چند شرط:

    1. به خصوص اگر 70 مرتبه باشد.

    2. اگر یا وهاب و یا رزاق را بگوید برای گشایش بهتر است.

    3. قبل از ظهر باشد بهتر است.

علامه حسن زاده آملی قدس الله نفسه الزکیه ابر مرد اسماء الهی بودند. در این سالیان اخیر در انس با اسمای الهی کسی را همانند ایشان ما سراغ نداریم. قلب ما پالایشگاه اسمای الهی است. وارداتش اسمای الهی و صادراتی نیز دارد.

این دعا، دعای هدایت در مسیر دنیاست.

5- عامل نرسیدن انسان به مطلوب

    1. هدف نداشتن

    2. بین راه به هدف نرسیدن

دعای اول برای عامل اولی است و دعای دوم برای عامل دومی است. دعای اول پیش نیاز برای دعای دوم است. مسیر، مسیر ترتّب است. تا حکم قبلی امتثال نیابد، حکم بعدی نمی‌آید؛ به خصوص در واجبات تبعی. تا طهارت و وضویی نباشد اصلا نماز، نماز نیست. در آیات الهی نیز همین‌طور است. تا هدایت در دنیا با توجه به رحمت نباشد و زیغ و انحراف محو نشود، نمی‌شود انسان به کمالات برسد.

6- جامع، وصف پیامبر صلی الله علیه و آله، قرآن و قیامت

رَبَّنَا إِنَّكَ جَامِعُ النَّاسِ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ؛ خدایا تو جمع‌کننده مردم هستی در روزی که شک و شبهه‌ای در آن نیست. برای قیامت اسم شریف جامع بیان شده است. جامع هم اسم قرآن است و هم اسم قیامت است. اولین بار است برای قیامت در قرآن این اسم می‌آید.

عدد ابجد جامع 114 است به عدد سوره‌های قرآن است. قرآن هم جامع است مانند قیامت.

خصوصیت پیامبر صلی الله علیه و آله نیز جامعیت است؛ فعلمني جوامع الكلام.[4] هم وصف قرآن، هم پیامبر صلی الله علیه و آله و هم قیامت. قرآن جامعیتش قابلیت فهم دارد.

الهی تا به حال فکر می‌کردیم گذشته‌ها گذشت؛ ولی الهی شکر که فهمیدم گذشته‌ها جمع شد. با یوم الجمع چه کنم؟[5]

7- شکی که بستر یقین باشد، مطلوب است

اگر تمرین لا ریب فیه کنیم، قرآن بر دل کسانی می‌نشیند که شک و شبهه نداشته باشند. اگر می‌خواهید زیغ در دل شما نباشد، شک زدایی کنید. البته شکی که بستر یقین باشد، یقین دیگر است. شکی که شکوک از آن به وجود آید در علم و عمل مطلوب نیست. در علم شبهه و در عمل شهوت به وجود می‌آورد. شهوت و غضب از آنِ کسانی است که اضطراب در افکارشان دارند. اگر افکارمان را مدیریت کردیم، اعمالمان را می‌توانیم مدیریت کنیم. مدیریت عمل باعث مدیریت عادت، و عادت باعث شخصیت می‌شود؛ افکار، اعمال، عادت، شخصیت. الهی خوش به حال آنها که عادت آنها عبادت آنها است و عبادت آنها عادتشان است.

خداوند اهل خلاف و اختلاف نیست. خداوند نسبت به قرارداد و میعادش تخلف نمی‌کند. میعاد یعنی زمان و مکان وعده. قیامت را به همین جهت میعاد می‌گویند.