درس تفسیر استاد هادی عباسی خراسانی

موضوع: تفسیر ترتیبی(سوره بقره)/سوره بقره(آیات248الی252) /نیازمندی های هر حاکم و حاکم اسلامی

﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَىٰ وَآلُ هَارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ﴾[1]

﴿فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ ۚ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ ۚ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ قَالُوا لَا طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ ۚ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلَاقُو اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾[2]

﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾[3]

﴿هَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُودُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاءُ ۗ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الْأَرْضُ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾[4]

﴿تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ ۚ وَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ﴾[5]

1- نشانه های ملک طالوت برای حکومت

پیامبر بنی اسرائیل جناب اشوئیل این سخن را به بنی اسرائیل مطرح کرد. نشانه مُلک جناب طالوت برای حکومت شما چند چیز است:

    1. برای شما تابوت آورده می‌شود. همان صندوقی که حضرت موسی علیه السلام در آن قرار گرفت و بعداً به عنوان امانت در اختیار آل موسی و آل هارون قرار داده شد. به عنوان خزینه‌ای برای الواح و دستورهایی که به حضرت موسی و هارون علیهما السلام داده شده بود در نظر گرفته شد.

    2. آرامشی از سوی خدا؛

    3. بقیه و باقی‌مانده و ما ترک از آل موسی و آل هارون در آن است.

    4. این صندوق و امانت را فرشته‌های الهی حمل می‌کنند.

در این نشانه‌هایی که می‌آید، نشانه حضرت حق برای مؤمنان است.

2- نیازمندی های هر حاکم

    1. دانایی؛

    2. توانایی جسمانی؛

    3. داشتن قوانینی که با آن کار کند؛

    4. داشتن خزائنی که بتواند با آن کار کند.

3- مراد از جنود

جنود جمع جند است؛ به معنی سرباز. اصلش برای منطقه‌ای است که جمع شده و صخره‌هایی است که قابل نفوذ نیست. سرباز هم انبوهی‌ می‌شوند و پیاپی به یکدیگر کمک می کنند و لشکر می‌شوند.

وقتی جناب طالوت لشکریانش را جمع کرد برای مبارزه با حاکم فلسطین این را گفت: خدا شما را آزمون می‌کند به رودخانه‌ای. نَهَر رودخانه‌ جاری است. کسی که از این رودخانه نخورد از من است. مگر کسی که به اندازه کف دستی بخورد. اگر بخورید از من نیستید. جز تعداد اندکی خوردند.

فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ ...؛ وقتی از نهر گذشتند، گفتند ما امروز تاب و توان جالوت و لشکریانش را نداریم. تعداد لشکر حق کم و باطل زیاد بود. کسانی که نظرشان این است که به یقین به دیدار خدا می‌روند و معتقد به قیامت هستند، گفتند چه بسا تعداد کمی که بر تعداد زیادی به اذن خدا غلبه کنند. و خدا با صابران است؛ ﴿إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ﴾.[6]

4- نیازمندی های حاکم اسلامی

    1. نباید حاکم اسلامی را غرور بگیرد؛

چون لشکریان طالوت برای جالوت خودی نشان دادند، گفتند: ربنا افرغ علینا صبرا...؛خدایا به ما صبر بده و قدم‌های ما را ثابت کن و ما را بر قوم کافرین پیروز و یاری کن. حاکم اسلامی تا اظهار عجز نکند به توانایی نمی‌رسد. باید یقین به آخرت و قیامت داشته باشد.

    2. باید اعتقاد داشته باشد که خدا گروه اندک را بر گروه بسیار به اراده الهی پیروز می‌کند.

    3. حاکم اسلامی باید اهل صبر باشد.

    4. همیشه حاکم اسلامی در مقابل دشمن باید دعا کند و ارتباط با خدا را قطع نکند.

    5. مسئولان باید به جوانان اهمیت دهند. هَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ...؛ طالوت بر جالوت پیروز شد به اذن الهی. داوود جوان حاضر در لشکر طالوت بود.

خدا آنچه می‌خواست به او آموزش می‌داد. مُلک و تعلیم و حق و علم از آن اوست و به هر کس بخواهد اعطاء می‌کند.

بارها نزد علامه حسن زاده قدس الله نفسه الزکیه بودم و می‌فرمودند علم خوش‌نشین است و بر هر نفسی نمی‌نشیند.

اگر اینگونه نبود که خدا به وسیله برخی مردم در مقابل بعضی دیگر دفاع می‌کند، لفسدت الارض، زمین فاسد می‌شد. این هم مشیت الهی است. این هم از نمونه‌های نصرت الهی است.

و لکن الله ذو فضل علی العالمین؛ خدا دارای فضل و کرم برای اهل عالم است. ولی کسی که حرکت کند فضلِ مخصوص می‌گیرد.

تلک آیات الله...؛ آمدن حاکم و نشانه‌ها، صندوق و هدایا، امتحان‌های الهی و دفع ظلم و کشته شدن ظالم و مانند آن همه آیات الهی است.

شما پیامبر هستید. تا کنون صحبت از پادشاه و حاکم و نبی بود، ولی اکنون رسالت است. چند مرحله تعالی یافت و از فرستاده‌های ویژه خداوند هستید.