1403/04/14
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: شرح اسماء الهی/شرح اسم «الله» /امام حسین (علیه السلام)، مظهر اسماء الهی
در شرح اسمای الهی و بیان و بسط اسم شریف «الله»گفتیم که «الله تبارک و تعالی» هم آغاز اسماء است و هم انجام آن. اسماء الهی، جمع‌شان به اسم شریف «الله» است و بسط و شرح‌شان به آن است و اجمال دوباره‌ی آن به اسم شریف «الله» است. عالَم هستی تکویناً بر اساس «اسماء الله» است. اگر تشریعا به وفق اسمای الهی حرکت کردیم، در زمره‌ی متمسکین به اسماء الله هستیم.
گزارشی از دانشمندان خارجی نسبت به اسماء الهی و به ویژه اسم شریف «الله» می‌خواندم. آمار گسترده‌ای دادند از افرادی که مشکلات روانی و اضطراب و عدم اعتدال مزاج داشتند؛ یکی از راهکارهای آن‌ها، دادن اسم شریف «الله» بود.
دانشمند ژاپنی گفت: «ما دو لیوان آب آوردیم و بر یکی، «الله» و «بسم الله» خواندیم و بر دیگری نخواندیم. وقتی تجزیه و تحلیل کردیم، صورت مولکول‌های آب در لیوانی که اسم شریف «الله» بر آن خوانده بودیم، تغییر کرده بود».
قال أباعبدالله (عليه‌السلام): «الرجل ليشرب الماء فيقطعه ثم ينحي الاناء وهو يشتهيه، فيحمد الله، ثم يعود فيشرب ثم ينحيه وهو يشتهيه فيحمد الله ثم يعود فيشرب»؛ [1] امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «هر موقع آب می‌نوشید، ذکر شریف «بسم الله» را در اول و ذکر شریف «الحمدلله» را در آخر داشته باشید»؛[2] و همچنین فرمودند که هنگام آب نوشیدن از امام حسین (علیه‌السلام) یاد کنید.[3]
همان‌طور که اسم شریف «الله» در مفهوم و مصداق، ام الأسماء است و مجمع و مبدأ و مقصد اسماء است، انسان کامل هم مجمع اسماء الهی است. ﴿وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً﴾.[4] فرشته‌هایی که هر یک قسم خاصی دارند و ساجد و راکع هستند. ﴿لَا يَسْأَمُونَ﴾[5] هستند؛ یعنی خسته نمی‌شوند و ﴿يَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ﴾[6] هستند. (آن چه را مأموریت دارند، انجام می دهند) و خستگی‌ناپذیرند. خداوند به آن‌ها گفت: ﴿وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً﴾؛[7] من در زمین جانشین و «خلیفة الله» گذاشتم. عرض شد که تمام موجودات، مضافٌ‌إلیهِ آن به «الله» است؛ «ملائکة‌الله»، «ولی الله» و مانند این‌ها که مضافٌ‌إلیهِ این‌ها و تمام موجودات، «الله» است؛ حقیقتی است که در موجودات متعدد به خصوص در انسان تجلی می‌یابد. انسان کامل، مظهر اسم جامع حضرت حق و اسم شریف «الله» است. «الله» به معنای متأله بودن انسان است. تا به اضطرار نرسیم، اسماء الهی تجلی نمی‌یابد. اسباب و علل زیاد هستند و ما با این‌ها سر و کار داریم. اسباب را نادیده بگیرید، تا مظهر تجلی اسماء الهی باشید.
انسان کامل که معلَّم به اسمای الهی و مظهر اسم شریف جامع «الله» است، معلِّم اسماء، خداست. ﴿وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا﴾.[8] موضوع، تعلیم اسماء است. شخصی که اسماء بر او وارد می‌شود، جناب «آدم» (علیه‌السلام) است.
«آدم» در اینجا درست است که در زمان خودش، شخص «آدم ابوالبشر» است، ولی این آدم در هر زمانی یک مصداقی دارد که نظام وجود بر اساس او اداره می‌شود. درباره‌ی امام سجاد (علیه‌السلام) داریم: «آدم اهل البیت (علیه‌السلام)»؛[9] چون مظهر اسم شریف حسین (علیه‌السلام)، ظهور و بروزش در وجود نازنین حضرت علی بن الحسین (علیه السلام) است.
«آدم» هر زمانی، مظهر اسمای حسنای خدا است. عَنْ أَبِي عَبْدِ اللهِ (عليه‌السلام) فِي قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَجَلَّ: ﴿وَلِلّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنى فَادْعُوهُ بِها﴾،[10] قَالَ:«نَحْنُ وَاللهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى الَّتِي لَايَقْبَلُ اللهُ مِنَ الْعِبَادِ عَمَلاً إِلاَّ بِمَعْرِفَتِنَا»؛[11] امام صادق (علیه‌السلام) در تفسیر آیه‌ی 180 سوره‌ی مبارکه‌ی اعراف که می‌فرماید: «برای خداوند نام‌های نیک است؛ پس خدا را با آن‌ها بخوانید»، فرمودند: «قسم به خدا، ما آن نام‌های نیکی هستیم که خداوند از بندگانش عملی را قبول نمی کند، مگر با معرفت ما».
شاگردان خصوصی امام صادق (علیه‌السلام) به محضر ایشان مشرف شدند و سؤالات مختلفی کردند؛ از جمله اینکه از دلیل نامگذاری پنج تن آل عبا پرسیدند؛ به خصوص در قسمت امام حسین (علیه‌السلام) پرسیدند: «لم سمّی الحسین حسینا» حضرت جواب دادند: قال النبي (صلی‌الله‌علیه‌وآله): «سمي الحسن حسنا لأنّ بإحسان الله قامت السماوات والارضون، واشتق الحسين من الاحسان»؛[12] چرا که به احسان الله، آسمان و زمین اقامه شده است. یک جا حديث معروف نبوى است كه مى‌فرمايد: «بالعدل قامت السّموات و الأرض»؛[13] آسمان‌ها و زمين با عدالت برپاست. هر دولتی می‌خواهد رأی ملت را اختصاص به خود دهد، بحث عدالت می‌کند. «احسان»، باب إفعال است. اِنزال بدون نزول نمی‌شود. تا کرمی نباشد، اکرامی نیست. تا حُسنی نباشد، احسانی نیست. نظام وجود بر اساس حسن اداره می‌شود. اگر کلمه‌ی شریف «حسین» را تجزیه و تحلیل واژه‌ای کنیم، اسم مُصَغَّر است. وقتی می‌خواهید اظهار علاقه به فرزند کنید، می‌گویید «بُنَی»؛ یعنی پسرکم، فرزند جان من. بیان محبت در یک جمله بیان می‌شود. «حسین»، یعنی مصغر حُسن الهی، یعنی تمام اسماء حسنای الهی می‌آید یک مرکز حسنی به نام اسم شریف «حسین» می‌یابد.
عرفا می‌گویند: «اسماء الهی تا تعین نیابند، ظهور نمی‌یابند». اسماء حسنی تشخّص یافتند و ظهور پیدا کردند و حسین (علیه‌السلام) مظهر اسماء الهی شد. تمام آسمان‌ها به «احسان» است. «احسان» بدون «حسن» نمی‌شود و «حسن» بدون «حسین» نمی‌شود.
هر کس که «یا حسین» بگوید، تعین اسماء حسنای الهی را بیان کرده است. «إنّ لقتل الحسین حرارة فی قلوب المؤمنین لا تبرد ابدا»؛[14] برای شهادت امام حسین (علیه‌السلام) در دلهای مؤمنین، محبتی است که خاموش نمی‌شود. دو نسخه است. در نسخه‌ی دیگر از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده است: «إِنَّ لِلْحُسَيْنِ فِي بَوَاطِنِ الْمُؤْمِنِينَ مَعْرِفَةٌ مَكْتُومَةٌ».[15] قلب، نتیجه‌ی ظهور باطن است.
حضرت زهرا (سلام الله علیها) زمانی که امام حسین (علیه السلام) را حامله بودند، به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرض کردند که چند شبی است که وقتی برای نماز شب بلند می‌شوم، نوری مقابلم جلوه می‌کند.[16] فقال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله): «أَنَّكِ سَتَلِدِينَ حُجَّةً لِهَذَا الْخَلْقِ وَ حُجَّةً عَلَى ذَا الْخَلْقِ»؛[17] به زودی شما حجتی را از حجت‌های الهی متولد می‌کنید.
قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم): «يا أبيّ،و الذي بعثني بالحق نبيّا انّ الحسين بن عليّ في السماء أكبر منه في الأرض،و انّه لمكتوب عن يمين عرش اللّه:مصباح هدى و سفينة نجاة»؛[18] در شب معراج دیدم که بر دیواره‌ی عرش نوشته بود: «إن الحسین مصباح هدی و سفینة نجاة».
قدیم بر آن بلندی که آتشی روشن می‌کردند، عرب «مصباح» می‌گفت. در هر شهر سراغ کریمان و شریفان را می‌گرفتند. آن‌ها هم بالای منزل‌شان روشنایی می‌گذاشتند؛ یعنی ما آماده‌ی پذیرایی از واردین هستیم. از جوانانی که علامت «مصباح» داشت، جناب «علی اکبر» (علیه السلام) بود. علامت نوری بالای منزلش بود.[19] معاویه از اطرافیانش سؤال کرد که چه کسی سزاوارتر برای این مقام من است؟ گفتند: «خود شما». گفت: «نه، علی بن الحسین - علی اکبر (علیه‌السلام) – سزاوارترین فرد برای این مقام است».[20]
هر کسی که «یا الله» بگوید، این ذکر با حاجت باطنی او وفق می‌یابد. این اسم حتی با مزاج‌های ناسازگار و با معارف سازگاری دارد؛ چرا که آن‌ها که با هر وضعی که خدا را صدا بزنند، با همان، وضع باطنی او متشخص می‌شود.
هر گاه «یا حسین» را گفتید، بدانید اسم شریف خدا را می‌خوانید. اسمی که مرکز حسن الهی است. و ﴿لله الأسماء الحسنی﴾.[21] امام حسین (علیه‌السلام)، آدم متعین در حُسن اسماء الهی است. هیچ کسی در نظام وجود میان ائمه (علیهم‌السلام)، نام اسم حسین را ندارد. اسم «الله» با این حسن مطابقت دارد. قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله): «إنّما بُعِثتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الأخلاقِ».[22] یا «إنّما بُعِثتُ لِأُتَمِّمَ مَحاسِنَ الأخلاقِ».[23]
قال رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم»: «حُسینٌ مِنِّی و أنا مِنهُ».[24] در برخی نسخه‌ها من الله مقدم است. حسین (علیه‌السلام)، ابوالمحاسن است. حُسن انسان به عبودیت انسان و تَأَلُّه انسان است. کسی که ما را به حسن برساند، به تأله می‌رساند. محور و سرور آن، امام حسین (علیه السلام) است.
اگر تمام عمر، شبانه‌روز در یک سجده باشیم که باعث همنشینی آقا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) است که شکر نعمت امام حسین (علیه السلام) را به جا بیاوریم، نمی‌توانیم.
روزی با حضرت علامه حسن‌زاده (قدس‌الله‌نفسه‌الزکیّة»، دو به دو بودیم. گفتم توصیه‌ی شما برای دل شکستی افراد چیست؟ برای اضطراب چه توصیه‌ای دارید؟
فرمودند: «چند معصوم را دریابید: حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها). هرگاه به اضطرار فردی یا مملکتی خوردید، نماز استغاثه بخوانید». گفتم که عصاره‌ی عرفان چیست؟ فرمودند: «فصوص و نصوص در وجود حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) است. نصوص از جانب خداوند آمده است. دیگر فرمودند: «امام حسین (علیه‌السلام) که تجلی امامت و ولایت و احسان و حسن الهی است، زود جواب می‌دهند». رمز شهادت، خاص ایشان این است. هر که بامش بیش، برفش بیشتر. او می‌خواهد حامل همه‌ی اسماء الله بشود، باید هزینه‌ی بیشتری بدهد.
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)، بچه‌اش را در قربانگاه آورد. بچه می‌گوید که زود قربانی را انجام بده. ﴿سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ﴾.[25] کارد روی گردن بچه است. ابراهیم (علیه‌السلام) دستور بریدن می‌دهد، ولی خدای او نه. یک وقت کربلا را نشان دادند. دید کسی در خونش غوطه‌ور است. گفت: «خدایا فرزندم را کشتم»؟ جبرائیل گفت: «ببین بچه ات زنده است». و ﴿وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ﴾.[26] ذبح عظیم به حسب ظاهری گوسفند بود، ولی درباطن، امام حسین (علیه‌السلام) بودند. ﴿وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ﴾.[27] امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «امام حسین (علیه‌السلام)، اسم عظیم خداوند است و هو الحسین (علیه‌السلام)». دیدید جایگاه عاشورا کجاست؟ اینکه «یا حسین» می‌گوییم، یعنی چه؟ هیچ اضطراری بالاتر از اینکه انسان دوزخ را رد کند و به بهشت برسد، نیست. امید همه‌ی انسان‌ها است.
روایتی داریم که همان‌طور که امام حسین (علیه‌السلام)، فدایی جناب اسماعیل (علیه‌السلام) است، هر کس متوسل به امام حسین (علیه‌السلام) شود، آقا فدایی او می‌شود. ما بیاییم در مذبح نفس و در مقتل عشق و در حریم عشاق، امام حسین (علیه‌السلام) ما را ضمانت می‌کند.
«الذین بذلوا مهجهم دون الحسین علیه‌السلام».[28] اصحاب امام حسین (علیه‌السلام)، دل به امام حسین (علیه السلام) دادند.
«صلوات» و «یا الله» را داشته باشید. و به عدد «اسم حسین» و «اسم خودتان»، «یا حسین» بگویید.