1403/03/12
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: اخلاق فردی/علم /نشانه های علم
امروز حدیث اخلاقی را در محضر اولین شخصیت هستی، حضرت رسول مکرم اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستیم. امروز هم روز 23 ذی‌قعده، روز زیارتی حضرت امام رضا (علیه‌السلام) است و بنا بر نقلی، روز شهادت ایشان است. در محضر حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) عرض می‌کنیم: «السّلام علیک یا أبا الحسن یا علی بن موسی الرضا».
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند:
«وأما علامة العلم فأربعة: العلم بالله. والعلم بمحبيه. والعلم بفرائضه. والحفظ لها حتى تؤدى».[1]
«علامة العلم أربعة: العلم بالله»؛
اینکه علم به خدا داشته باشد. تمام اوصاف شخصیتی‌مان این است که مضافٌ‌إلیهِ ما ذات باری‌تعالی است. اگر مضافٌ‌إلیهِ علم خدا شد، ارزش وجه اللهی می‌یابد.
«والعلم بمحبّیه»؛
علم به محبین و دوستداران خدا. باید معرفت بالله و معرفت به اولیای الهی پیدا کنیم.
«و العلم بفرائضه»؛
آگاه به فرائض و واجبات خداوند باشیم. نماز و روزه، جزء واجبات است؛ و حتی محرمات الهی هم از باب ترکُ الحرام، جزء واجبات الهی است. و ما باید واجبات الهی را بشناسیم. اوامر الهی در مقام اطلاق، شامل امامت و ولایت و رسالت هم می‌شود.
چهارمین نشانه‌ی علم: «و الحفظ لها حتی تؤدّی»؛
اینکه انسان از علم نگهداری کند، تا علم را به اهل علم باز گرداند. تمام کسانی که می‌خواهند عالم بالله شوند، علم برای آن‌ها امانت است که باید به اهل آن بازگردانند. اهل علم، حضرت امام زمان (علیه‌السلام) است که همه‌ی عوالم تحت اختیار و فرمان ایشان است.
از اوصاف خاصّ حضرت امام رضا (علیه‌السلام)، این است که عالم آل محمد (صلوات‌الله‌علیهم‌أجمعین) است. به چند جهت، این صفت را داشتند:
الف: روایاتی که از ایشان نقل شده است. روایاتی که از امام علی (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام) و امام صادق (علیه‌السلام) و امام رضا (علیه‌السلام) نقل شده، به لحاظ موضوعی و جامعیت، قابل اعتناء بیشتر است. امام رضا (علیه‌السلام)، عالم به اَلسِنه‌ی دیگران بودند، تنها امامی هستند که روایت فارسی از ایشان نقل شده است. در ایران بودند و از سویی عالم آل محمد (صلوات‌الله‌علیهم‌أجمعین) هستند.
ب: مقام رضا و تسلیم به قضا و قدر الهی، سبب شد که به ایشان، امام رضا (علیه‌السلام) بگویند. حضرت علامه حسن‌زاده (رحمه‌الله) می‌فرمودند: «هرچه دارم، از امام رضا (علیه‌السلام) دارم». توصیه می‌کنیم به اینکه به ایشان تمسک و توسل داشته باشید. هرچه بخواهید، حضرت می‌دهند.
﴿هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ﴾.[2] امتیاز انسان با غیر او به علم است. امتیاز یک عالم با دیگری به تقوا و اخلاص است که علم‌شان در مسیر حضرت حق باشد. به قدری که نسبت به حلم برای عالم سفارش شده است، برای دیگران کمتر توصیه شده است.
علم، صفت باری‌تعالی است. در زمان ثبت‌نام حوزه‌های علمیه قرار داریم. ان‌شاءالله مردم عزیز به این کار تشویق شوند. ان‌شاءالله انسان با علم [مورد نظر در این روایت] به نتایج خوبی می‌رسد.