1403/02/10
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: اخلاق فردی/خصوصیات مؤمن /برخورد مؤمن با امور خوشایند و ناخوشایند
حدیث اخلاقی و معرفتی امروز را در محضر اولین متخلق و بزرگ‌ترین متخلق عالم و آدم، حضرت خاتم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) هستیم. ایشان در بیان برخورد انسان با کارهایی که برای او رخ می‌دهد، دستورالعمل سنگین و رصینی دارند. سعی کنیم این دستورالعمل را در زندگی‌مان پیاده کنیم. (بحار ج 79 ص 139)
«عجبا لأمر المؤمن إن أمره كله له خير، وليس ذلك لاحد إلا للمؤمن إن أصابته سراء شكر، فكان خيرا له، وإن أصابته ضراء صبر، فكان خيرا له».[1]
این کار مؤمن، شگفت‌آور است که هرچه که برای انسان مؤمن رخ دهد، خیر است! یک مشاور و یک مُراجِع و مؤمن باید دیدش را نسبت به عالم و آدم عوض کند. ما مشکل شناختی و معرفتی و دیدگاهی داریم. باید نگاه‌مان را به عالم و آدم عوض کنیم. تعبیر امر است. امر، یعنی آنچه خدا برایش مقدر کرده است، خیر است. این برای هیچ کس نیست، مگر برای انسان مؤمن.
آیا مشاوره، باورانه است و یا یاورانه است؟ نظر ما این است که گاهی باورانه است و گاهی یاورانه. گاهی باید یاور مراجع شود و گاهی باور او شود.
«لیس ذلک لأحد إلّا للمؤمن». این مؤمن، یعنی کسی که اهل اعتقاد و باور است. آنانی که به باور رسیده‌اند، می‌توانند این نظر را داشته باشند که هرچه از جانب خدا می‌آید، خیر است. انسان در برخورد با آنچه اصابت می‌کند، از دو حال خارج نیست؛ یا شر است و یا خیر است. دید انسان مؤمن، خیری است. در دید مؤمن، شرّ نیست. شرّ، عدمی است. امر عدمی، مورد اراده‌ی الهی قرار نمی‌گیرد.
آقا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) در مقام اجرای توحید عملی هستند. ما در توحید نظری از برهان نظم تا غیره، معمولا مشکلی نداریم؛ ولی مشکل ما در توحید عملی است. از راه‌های توحید عملی، تغییر نگاه به عالم است؛ چرا که از خیر مطلق صادر شده که از او جز خیر صادر نمی‌شود. حال نشانه‌ی این مرحله‌ی سالک چیست؟ فرمودند:
«إن أصابته سرّاء شکره فکان خیرا له»؛
اگر کاری برای انسان رخ دهد که لبخند بزند و خوشحال شود، شکرگزاری می‌کند. می‌گوید: «فلک الحمد». حال که شکر کرد، برای او خیر می‌شود.
«و إن أصابته ضرّاء صبر فکان خیرا له».
«ضرّاء»، یعنی آنچه ناراحت‌کننده است. اگر امر ناخوشایند به او برسد، صبر می‌کند.
یک احتمال این است که «سَرّاء»، امر خوشحال‌کننده و «ضَرّاء»، امر ناراحت‌کننده باشد. احتمال دیگر این است که «سَرّاء»، مشکلی است که بتواند بر آن غلبه کند و «ضَرّاء»، مشکلی است که اراده‌اش در مقابل آن ضعیف باشد. طبق احتمال دوم، هر دو ناراحتی است و تفاوت به شدت و ضعف است. طبق احتمال اول، راحتی و ناراحتی است.
اولین منزل از منازل سیروسلوک و برای برخی، آخرین منزل، این است که در مواجهه‌ی امور ناراحت‌کننده، تمرین کنیم صبر کنیم. اگر چون و چرا کم شد، در مرتبه‌ی صبر و شکر قرار می‌گیریم.
«رَبِّ اجعَلنَا مِنَ المُصَلِّین الصّابِرینَ الشّاکِرینَ». این دعا را در نمازهای‌تان بخوانید.
«وَ لَمْ يُقْسَمْ بَيْنَ الْعِبَادِ شَيْ‌ءٌ أَقَلُّ مِنَ الْيَقِينِ».[2]
مؤمن، همه‌ی امور را خیر می‌داند؛ چه مشکل ساز باشد و چه نباشد. اینکه حضرت زینب (سلام‌الله‌علیها) فرمودند: «ما رَأَیتُ إِلّا جَمیلاً»،[3] همین است. به مرحله‌ی ایمانی رسیدند که بیان همین حالت است. ان‌شاء‌الله همه‌ی ما زینبی باشیم.